Modern endüstriyel devrim, dijitalleşmenin sınırlarını zorlarken yapay zeka teknolojileri, üretim süreçlerini kökten değiştirmeye devam ediyor. Endüstri 4.0’ın getirdiği inovasyonlar arasında, özellikle Üretken Yapay Zeka (GenAI) dikkat çekiyor. GenAI, veri üretme ve analiz etme yetenekleriyle operasyonel verimliliği artırma, maliyetleri düşürme ve hizmet kalitesini yükseltme potansiyeline sahip ve üretim sektörü, GenAI teknolojilerinin sunduğu avantajlardan en çok faydalanabilecek alanlardan biri olarak öne çıkıyor.
GenAI, hem özel olarak tasarlanmış soru-cevap asistanları aracılığıyla istenen dokümanlar üzerinden kullanıcının sorularına yanıt verilmesini, hem de MES (Üretim Yönetim Sistemi) gibi sistemlere entegre şekilde çalışarak, gerçek zamanlı bilgi akışıyla üretim verileri üzerinden analiz, içgörü ve anlık raporlamaların yapılmasını sağlayabiliyor. Bu teknolojik yenilikler, sadece teorik potansiyel olarak kalmıyor; aksine, somut, ölçülebilir ve etkileyici sonuçlarla endüstriyel uygulamalarda kendini gösteriyor. Ayrıca, GenAI’ın doğal dille etkileşim sağlaması, kullanıcıların karmaşık teknik bilgileri anlamalarını ve uygulamalarını kolaylaştırıyor.
Bu yazımda bahsedeceğim GenAI projelerini, Operatörler için GenAI Destekli Asistanlar, Yöneticiler için GenAI Destekli Asistanlar ve Bakım Asistanları olarak gruplandıracağım. Ancak, bu projelerin anlattıklarımla sınırlı olmadığını ve GenAI’ın sunduğu imkanların çok daha geniş bir yelpazeyi kapsadığını belirtmek isterim. Şimdi, GenAI’ın üretim alanında nasıl devrim yaratabileceğine dair bazı ilham verici projeleri ve senaryoları daha yakından inceleyelim.
Operatörler için GenAI Destekli Asistanlar
1.Operatör Eğitim ve Destek Asistanı: Yeni ve mevcut operatörlerin makine bakımı ve arıza giderme konularındaki eğitimi için yapılandırılmış bir soru-cevap asistanıdır. Bu asistan, doğru bilgiye hızlı erişimi sağlayarak “Bu makine için bakım prosedürü nedir?”, “Hata kodu X’i nasıl gideririm?” ,”Farklı üretim çalışmaları için makine ayarını nasıl yaparım?” gibi sorulara anında yanıt verir. Hataları ve operasyonel riskleri azaltırken zaman tasarrufu sağlar.
2.Sesli Komut Asistanı: Operatörlerin üretim ortamlarında fiziksel etkileşimini minimuma indirerek veri sorgulama ve iş emirlerini yönetme gibi operasyonları sesli komutlar aracılığıyla gerçekleştirmesini sağlar. Bu asistan, “İş emri numarası 12345’i başlat/bitir.”, “Mevcut iş emrini duraklat.”, “A makinesi için güvenlik kontrolünü kaydet.” gibi sesli komutlarla, operatörlerin fiziksel panel etkileşimini en aza indirir ve eller serbest görev yönetimi sunar.
3.İş Emri Oluşturma Asistanı: Oluşturulan iş emirleri üzerinde çağrı yanıt süresi, çağrı işleme süresi ve varlık bazlı parça tüketimi gibi analizlerin yapılması için yapılandırılmış bir asistandır. “X ekipmanı arıza kaydı yanıt süresi nedir?”, “Arızanın kök neden raporunu çıkar.”, “Standartlara uygun olmayan işlem var mı?” gibi sorular/komutlar için yanıt oluşturur.
4.Operasyonel İçgörü ve Analiz Asistanı: Sensör verileri ve operasyonel metriklerden toplanan bilgileri analiz ederek iş süreçlerindeki verimliliği artırmak için yapılandırılmış bir asistandır. “Hangi istasyonda en fazla duruş yaşandı?”, “Geçen haftanın üretim verimliliği raporunu oluştur.” ,”Bugün vardiya üretim hedefime ulaşabilecek miyim?” gibi sorulara/komutlara cevap verir. Anomali algılama, üretim trendleri ve korelasyon analizleri yaparak operasyonel karar alma süreçlerinde bilgiye dayalı yönlendirmeler sunar, grafikler ve raporlar oluşturur.
5.Varlık LLM: MES ile entegrasyon sayesinde istasyonlar gibi varlıklar hakkında detaylı sorgulama yapılmasına olanak sağlar. Varlık bazlı enerji tüketimi ve arıza durumu gibi kritik metrikler üzerinde analizler gerçekleştirir. “İstasyon A’nın mevcut durumu nedir?”, “Makine X’in son bakım tarihi ne zaman?”, “Varlık bazlı enerji tüketim raporunu oluştur.” gibi sorulara/komutlara yanıt verir.
Yöneticiler için GenAI Destekli Asistanlar
1.İçgörü ve Analiz Asistanı: Yöneticilere üretim hacimleri, vardiya bazlı üretim durumu, duruş süreleri, anomali gibi konularda detaylı raporlama ve analiz yapma imkanı sunar. “Üretim anomalisi olan günleri ve vardiyaları belirle.”, “X hattındaki üretim verilerini incele.”, “Son haftaki üretim hatalarını analiz et.” gibi sorgularla yönetim süreçlerini destekler. Trend ve korelasyon analizleri, grafikler ve raporlarla açıklayıcı ve tanılayıcı içgörüler üretir.
2.Tahminleme Modelleri ile Etkileşim Asistanı: Yöneticilerin tahminleme modelleri ve analitik senaryo sonuçlarına doğal dil kullanarak erişmesini sağlar. “Gelecek yıl için enerji üretim tahminleri nelerdir?”, “Üretim hattında nerelerde iyileştirme gerekiyor?”, “Maliyet tahmin modeli çıktılarını raporla.” gibi sorulara/komutlara yanıt üreterek stratejik kararlar için gerekli bilgileri sunar.
Bakım Asistanları
1.Bakım Asistanları: GenAI destekli Bakım Asistanları kullanıcılara, bakım kılavuzları, kullanıcı el kitapları, arıza kodları ve çözümleri, teknik şartnameler, servis raporları, parça listeleri ve yedek parça katalogları, güvenlik prosedürleri, veri tabloları, anomali ve trend analiz raporları, operasyonel rehberler ve üretimle ilgili diğer dokümanlar üzerinden soru-cevap imkanı sunar. Böylece en doğru teknik bilgiye hızlı erişim sağlayarak sorun çözme sürecini hızlandırır. Bu asistanlar, sorun giderme süreçlerini basitleştirerek iş akışında kesintileri minimize eder, operasyonel devamlılığı sağlar ve verimliliği arttırır. Beklenmedik arıza sürelerini minimize eder ve bakım maliyetlerini düşürür. Ayrıca yabancı dildeki dokümanlar ile Türkçe soru-cevap imkanı sağlayarak dil bariyerinin ortadan kalkmasına olanak sağlar.
Gördüğünüz gibi bu yenilikçi GenAI çözümleri, endüstriyel üretim süreçlerinde devrim yaratma potansiyeline sahip. Üretken Yapay Zekânın hem operatörler hem de yöneticiler için sağladığı verimlilik, maliyet tasarrufu, veriye dayalı karar alma ve kalite artışı, Endüstri 4.0’ın tam anlamıyla yaşanmasını mümkün kılıyor. Bence GenAI’ın sunduğu fırsatları keşfetmek ve işletmeleri bir adım öne taşımak için şimdi harekete geçme zamanı. Çünkü geleceğin fabrikaları, bugünün kararlarıyla şekilleniyor. Siz ne dersiniz?
KoçDigital’de üretime yönelik sunduğumuz Üretken Yapay Zekâ Teknolojileri için bizimle iletişime geçebilirsiniz.