COVID-19 salgını tüm dünyada en önemli ve tek gündem maddesi olmaya devam ediyor. Her ülke farklı seviyelerde ve başlangıç faz farklarıyla devam eden bir mücadele süreci yürütüyor.
Bu veri analizinde University of Oxford Blavatnik School of Government’ın ‘Coronavirus Government Response Tracker’ verisi kullanılmıştır. (https://www.bsg.ox.ac.uk/research/research-projects/coronavirus-government-response-tracker) Bu veri setinde ülkeler bazında kategorilere ayrılmış önlemler yer almaktadır. Programlama dili olarak Python açık kaynak veri bilimi dili kullanılmıştır.
COVID-19 salgını tüm dünyada en önemli ve tek gündem maddesi olmaya devam ediyor. Her ülke farklı seviyelerde ve başlangıç faz farklarıyla devam eden bir mücadele süreci yürütüyor. Virüs insandan insana çok kolay ve hızlı geçtiği için ülkeler COVID-19’un yayılmasını engellemek için farklı önlemleri ardı ardına devreye aldılar ve alıyorlar. Her gün bu önlemler ve mücadeleye dair pek çok veri açıklanıyor. Biz de bu verilerden yola çıkarak virüsle mücadeleye yardımcı olacak bazı analizleri sizlerle paylaşmak istiyoruz.
Bu ilk analizimizde hangi önlemlerin COVID-19 mücadelesi kapsamında günlük vaka sayısını düşürmekte etkili olduğunu öğrenmek istedik. Bu amaçla COVID-19 mücadelesine daha önceleri başlamış ve günlük vaka eğrisinde peak-tepe noktasından aşağıya dönmüş ülke verilerini baz aldık. Hangi ülkelerin günlük vaka sayısını düşürmeyi başardığını ve de alınan önlemlerin yaklaşık olarak kaç gün sonra etkisini gösterdiğini analiz ettik. Bu çalışmada COVID-19 maksimum günlük vaka sayısı 100’ün üstüne çıkmış olan ve de son vaka sayısı o maksimum değerin %75’inin altına düşmüş olan ülkeler incelenmiştir. Bu ülkeler başlarda COVID-19 ile büyük bir problem yaşadıktan sonra aldıkları önlemlerle COVID-19’un yayılmasını azaltmayı başarmışlardır ve de bu ülkelerin aldıkları önlemlerin diğer ülkelerde de uygulanması COVID-19’un yayılmasının engellemesine yardımcı olacaktır. Veri setimizde bu kriterlere uyan 22 tane ülke vardır.
Günlük vaka sayıları ardışık günlerde çok değişken olduğundan bunlara 7 günlük bir pencerenin ortalaması alınarak bakıldı. COVID-19’u düşüşe geçirmeyi başarmış ülkelerdeki günlük vaka sayılarının değişimi grafikteki gibidir:
Bu grafikte her ülkede vaka artış eğrisinin tepe noktası ve ne zaman yönünü aşağıya çevirdiği net bir şekilde görünüyor.
Bu grafiğe bakarken zaman boyutunu da dikkatle incelemek gerekiyor. Virüs, kişiye bulaştıktan sonra belirtilerini belli bir süre sonra gösterdiğinden, alınan önlemlerin günlük vaka sayısı üzerindeki etkisi ancak belli bir süre sonra görülebilecektir. Uzmanlar bu sürenin yaklaşık olarak 2 hafta olduğunu belirtse de hastanın özel durumuna göre bunlar değişiklik gösterebilmektedir.
“Virüs vücutta 14 gün ile 27 gün arasında kalabiliyor”. – Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. İlhami Çelik, 20.04.2020
Analizde ülkelerin aldıkları güçlü önlemlerin tarihleriyle, günlük vaka sayısının düşmeye başladığı tarih arasındaki gün farkı incelendi ve bu gün sayısı bize yaklaşık olarak alınan önlemlerin ne kadar zamanda etkisini göstereceğini söyledi. Ülkelerin en çok önlem aldığı günler, günlük vaka sayısının tepe noktasından 13-15 gün önce olduğundan biz bu aralıklardaki önlemlerin günlük vaka sayısını düşürmekte en etkili önlemler olduğu sonucuna vardık. (14 gün COVID-19 için kuluçka süresi olarak belirtiliyor, bu da sonuçlarımızı doğruluyor.) Vaka sayısı Peak-Tepe noktasından aşağıya dönmüş ülkelerde, kritik 14 gün aralığında, en çok alınan önlemlerin yukarıdan aşağı sıralaması aşağıdaki gibidir: Ülke içi hareketlerin kısıtlanması (Restrictions on internal movement) : 11 Halka açık etkinliklerin iptal edilmesi (Cancel public events) : 8 İş yerlerinin kapanması (Workplace closing): 7 Toplu taşımanın kapatılması (Close public transport) : 7 Mali önlemler alınması (Fiscal measures) : 6 Okulların kapatılması (School closing) : 3 Uluslararası ulaşım kontrol önlemleri alınması (International travel controls) : 2 Sonuç olarak bu analiz gösteriyor ki Covid-19 hastasınının teşhisi sonrasındaki 14 gün zaman aralığı hastalığın yayılmasını önlemek için en önemli aralıktır. İkinci olarak, bu aralık içinde izolasyon ve sosyal mesafe kuralının uyulmasını sağlayacak önlemleri devreye almak hastalıkla mücadelede çok önemli bir işlev görüyor. Türkiye, sağlık çalışanlarımızın özverili çalışmalarıyla Covid-19 virüs salgınıyla başarılı bir şekilde mücadele veriyor. Yukarıda ön plana çıkmış önlemler ülkemizde de ardı ardına devreye alınıyor. Yakın zamanda bizdeki vaka sayısının da tepe noktasına ulaşılarak aşağıya dönmesini bekliyoruz.